Yazının orijinal adı: https://www.sciencealert.com/modern-life-is-brutal-here-s-why-craft-is-so-good-for-our-health
Yazarı:Susan Luckman
Modern Dünyada Bilim, Beynimizin Zanaata Her Zamankinden Daha Fazla İhtiyaç Duyduğunu Gösteriyor.
Pek çoğumuzun dijital dünyanın 7/24 yaptırımlarından bunaldığı bu zamanlarda el sanatları ve buna benzer işler (yetişkinler için boyama kitapları, düzenli ve verimli bahçelerde artan yemek yapma hevesi ) modern hayatın baskı ve stresine karşı bir çare gibi görülüyor. Örgü, tığ işi, dokuma, seramik, dikiş-nakış ve ahşap gibi el işleri tekrar eden hareketlere odaklanır ve her zaman üzerinde pratik yapılarak geliştirilebilecek bir beceriyi temel alır. Ünlü psikolog Mihaly Csikszentmihalyi’ye göre bu tarz el işleri el becerisi ve bir şeyin üzerinde yoğunlaşma arasındaki dengeyi kapsayan anda olma haline geçmemizi sağlar. Günümüzde artan bir ilgi gören “Mindfulness(Farkındalık)” pratikleri de pek çok insan tarafından talep ediliyorken, mental ve fiziksel iyi olma hali için el işlerine başvurulması şaşırtıcı değildir.
Terapi Olarak El İşi
Yüzyılı aşkın bir süredir sanat ve el işine dayalı etkinlikler Birinci Dünya Savaşı sonrası geri dönen askerlerin ihtiyaçlarına karşılık vermek için ortaya çıkan iş terapisinin odak noktası olmuştur. Bu odak noktasına şu anda travma sonrası stres bozukluğu olarak adlandırdığımız, savaştan sonra askerlerde artan halüsinasyon, titreme gibi sorunlar da dahildir. Bu nedenle iki dünya savaşı sonrasında da İngilizce konuşulan ülkelerde örgü örme, sepet örme ve benzeri el işleri savaştan dönen askerlerin tedavilerinde yaygın olarak kullanılmıştır. Bu hem zihindeki acıyı ve olumsuz düşünceleri ortadan kaldırmak için uygulanan diversional thrapy* hem de savaştan dönen askerleri sivil iş gücüne tekrardan dahil etmeyi amaçlayan bir beceri geliştirme uygulamasıdır.
Son zamanlarda araştırmalar, el işinin bedensel ve zihinsel sağlık için nasıl faydalı olduğunu daha iyi anlamaya çalışan çalışmalar içermektedir. İlginç bir şekilde odağın büyük bir kısmı örgü örmenin zihinsel ve bedensel sağlığın artmasına yol açtığı üzerinedir.
Bilimsel Açıdan El İşlerinin Faydaları
Örgü ören insanlar üzerinde yapılan uluslararası bir araştırma örgü örmenin psikolojik açıdan rahatlama, stresten arınma, başarı duygusu kazanma, gruba uyum sağlama, mutluluğun artması, endişenin azalması, özgüven artışı, hafızanın güçlenmesi, konsantrasyonun artması gibi geniş çapta psikolojik fayda sağladığını göstermektedir.
Klinik alanda yapılan çalışmalara göre anorexia nervosa(bir çeşit yeme bozukluğu) sebebiyle hastanede tedavi gören kişilerin yaşamlarına örgü örme pratiği dahil edildiğinde bu hastaların bu alandaki kaygı bozukluklarında azalma görülmüştür. Araştırmaya katılan hastaların %74’ü yeme bozukluğuna dair rahatsızlığa sebep olan olumsuz düşüncelerinin azalmasının yanında daha rahat ve sakin hissettiklerini de belirtmişlerdir. Yarısından fazlası daha az stresli olduklarını, başarı hissiyatına sahip olduklarını ve tekrar eden düşünceleri üzerinde daha az durduklarını belirtmiştir.
Onkoloji hemşireleri üzerinde yapılan başka bir çalışma örgü örmenin iş yaşamındaki stresi azalttığını ve şefkat ihtiyacını giderdiğini göstermektedir.
Dikiş-nakış işlerinin katılımcıların yaşlandıkça iyi olma hallerinin artmasına yönelik fayda sağladığı görülmüştür. Araştırmalar dikiş-nakışın bilişsel olarak çaba gerektiren, yeni becerilerin oluşturulmasına fayda sağlayan ve özellikle renklerle çalışıldığında kış aylarında canlandırıcı etkisi olan bir uğraş olduğunu göstermektedir.
Kronik uyku bozukluğu sendromu, depresyon ve diğer uzun dönem sağlık problemlerine sahip olan insanlarla yapılan çalışmalar tekstil işlerinin özgüven arttırdığını, hastaların dünyayla olan bağlantısını kuvvetlendirdiğini iyi olma halini geliştirdiğini ve olumlu bakabilme becerisini güçlendirdiğini göstermektedir. Birlikte yapılan ahşap işlerinin, tamirat ve benzeri uğraşların da katılımcılar arasında depresyon seviyesinin azalmasına etki ettiği görülmüştür.
El İşleri Neden Kedimizi İyi Hissettirir?
Bütün bu el işlerinin ortak noktası, başlangıçta oldukça bireysel faaliyetler olarak görülseler de özellikle örgü, dikiş, nakış ve ahşap işler sosyal bağlantıları ve ilişkiyi kuvvetlendirmektedir. Bu durum afetten etkilenen pek çok farklı toplum üzerinde de gözlenmiştir. El işlerinin önemli özelliklerinden bir tanesi hem bireysel hem de birlikte yapılabiliyor olmasıdır. Bu tamamen bireysel ihtiyaç ve karara bağlıdır.
Utangaç, keyifsiz ya da farklı sosyal kaygı formlarından mustarip olan kişiler için el işi faaliyetleri rahatsız edici düşünceleri kendilerinden uzaklaştırma ve dahası bu düşünceleri yapım süreçlerine dahil etme kapasitesi kazandırır. Fiziksel ve zihinsel sağlık üzerine yapılan araştırmalar büyük ölçüde nitel ve öznel verilere dayanmaktadır. Bu alanda halen yapılması gereken pek çok çalışma ve araştırma olsa da el işlerinin bu pratiklerle uğraşan insanların yaşam kalitelerinin artmasında önemli bir rol oynadığı açıkça görülmektedir.
*Çevirmenin notu: Diversional therapy, bireylere özgüvenlerini ve bireysel tamamlanma duygularını arttırmalarını sağlayacak boş zaman etkinlikleri sunan bir terapi yöntemidir(http://diversionaltherapy.org.au/About-DTA/What-is-DT)
Çeviren: Candan Çalışkan
MOMO Anaokulu Eğitmeni